توسعه معادله‌های همبستگی برای برآورد تلفات انتقال در رودخانه‌های فصلی حوزه آبخیز قره‌قوم

  در رودخانه­های مناطق خشک جریان آب سطحی به­طور دائمی برقرار نمی­باشد و محدود به دوره­های زمانی کوتاه مدت می­شود که پس از آن مجدداً رودخانه خشک می­گردد. لذا هنگام وقوع سیلاب ، حجم جریان در پایین­دست به علت نفوذ به بستر رودخانه کاهش می­یابد، که این کاهش حجم، تلفات انتقال نامیده می­شود. در این تحقیق سعی می­شود تا با توسعه روابط رگرسیونی برای حوضه آبریز قره­قوم در خراسان رضوی، تلفات انتقال در رودخانه­های این حوضه را برآورد نمود. برای این منظور، اطلاعات موجود در ایستگاه­های هیدرومتری و مشخصات فیزیکی رودخانه­های کشف­رود، کارده و زشک در این حوضه استخراج، تحلیل و مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور تولید روابط رگرسیونی، تلفات انتقال در کیلومتر اول از ابتدای هر بازه به عنوان متغیر وابسته رگرسیون در نظر گرفته شد و چگونگی وابستگی آن به متغیرهای مستقلِ حجم جریان بالادست، زمان تداوم جریان، شاخص رطوبت پیشین، هدایت هیدرولیکی، شیب و عرض رودخانه مورد آزمایش قرار گرفت. در نتیجه این تحقیق مشخص شد که مؤثرترین متغیر مستقل در برآورد تلفات انتقال، حجم جریان بالادست می­باشد. سه رابطه رگرسیون (خطی و غیرخطی) برای پیش­بینی تلفات انتقال بر حسب حجم جریان بالادست و عرض رودخانه، از میان روابط موجود توصیه می­شوند. با استفاده از این روابط می­توان تلفات انتقال را در انتهای هر کیلومتر از مسیر رودخانه، با داشتن حجم جریان در آغاز آن کیلومتر تخمین زد. چنین روابطی می­توانند توسط بهره­برداران منابع آب و طراحان سازه هیدرولیکی استفاده شوند.